Patates, soğan, taze fasulye, brokoli, karnabahar, ıspanak, pazı ve daha fazlası… Sebze ve meyvelerin besin değerinin çok çabuk kaybolabildiğini biliyor muydunuz? Peki süt, yoğurt, yağ ve peynir türü ürünlerin doğru kap ve koşullarda satılmadığında mikroorganizmaların saldırısına uğramış olabileceğini? Ya yumurtaların oda sıcaklığında “salmonella” riski taşıdığını? Bu liste et, balık, mantar, konserve derken uzayıp gidiyor. 

Günümüzde bilinçli ve sağlıklı beslenmenin giderek önem kazanmasıyla birçok kişi satın aldığı ürünün sağlıklı koşullarda sunulmasına daha fazla dikkat ediyor. Bu noktada besinlerin taze mi bayat mı olduğunu anlamak için pratik bilgilere de ihtiyaç duyuluyor. Acıbadem Etiler Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Uzmanı Melis Torluoğlu, bazen çok tehlikeli olabilecek risklerin önüne geçebilmeniz için, sebze meyveden et ve süt ürünlerine, balıktan mantara kadar aldığınız besin maddelerinin taze mi bayat mı olduğunu anlamanın püf noktalarını anlattı.

Sağlığınız için bu ipuçlarına dikkat

- Patates: Kabuğu yeşile dönmüşse içerdikleri ‘solanin’ adlı madde zehirlenmeye yol açabiliyor. Yeşil renk koyulaştıkça zehirleme etkisi artıyor ve vücut direnci zayıf kişilerde ölüme bile neden olabiliyor. Filizlenmiş patates kişilerde baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma ve ishal gibi zehirlenme belirtilerine yol açabiliyor.

- Kuru soğan: Kuru soğan alırken nemlenmiş, filizlenmiş, yumuşak ve kötü kokulu soğanlara dikkat etmek gerekiyor. Dışı düzgün görünse dahi kötü bir koku olması içeride çürümenin başladığı anlamına geliyor. Kabuğunun yeşile dönmemiş olması önemli. Aksi takdirde hem lezzetsiz oluyor hem de evde çabuk bozuluyor.

- Taze fasulye: Taze fasulye alırken bir tanesini kırın ve ‘çıt’ sesini duymaya dikkat edin. Kırdığınızda esnememesi veya zor kırılması taze olmadığına işaret ediyor.

- Yeşillikler: Diri görüntüsünden uzak, solgun hatta sararmaya yüz tutmuş yeşilliklerin besin değeri önemli ölçüde kayboluyor ve bu besinler bozulmaya yüz tutmuş oluyor.

- Karnabahar - Brokoli: Karnabaharın üzerindeki kahverengi lekeler ve brokolinin sararmaya başlamış olması bu sebzelerin taze olmadığını gösteriyor.

- Muz: Muzun kabuğunun çok değişmiş ve kahverengiye dönmüş olması, içeriğindeki şeker oranının artıp besin değerinin düştüğü anlamına geliyor.

-Balık: Balık çok çabuk bozulma eğilimine sahip bir gıdadırr. Karnına parmağınızı bastırdığınızda eski formuna dönmüyorsa bayattır. Balığın cildi gergin ve parlak, gözleri de canlı olmalı. Buğulu ve içe dönük gözlerden kaçının. Kafasından tutunca kuyruğu aşağı doğru değil, tavada durduğu gibi dimdik durmalı. Solungaçları pembe ve solungaç kapakları kapalı olmalı.

- Yumurta: 4 santigrat derecenin altında muhafaza ediliyor olması çok önemli. Aksi halde yumurtada mikroorganizmaların üreme olasılığı artıyor. Kabuğundaki salmonella varlığı, yumurtaya geçebiliyor. Görüşünün kirli ve üzerinde küçük de olsa çatlak olmamasına da dikkat edilmeli.

- Süt ve süt ürünleri: Süt ve süt ürünlerinin satıldığı yerin ısısının 4 santigrat derecenin altında olmasına özen gösterilmeli. Aksi halde brucella ya da salmonella gibi çeşitli mikroorganizmalar üreyebiliyor.

- Dondurulmuş gıda: Üzerinde buz taneleri olan ürünleri almayın. Bu ürünün çözülüp tekrar dondurulduğunu gösteriyor ki pek çok mikroorganizmanın üremesiyle karşılaşılmış olunabiliyor. Dondurulmuş gıda reyonundan satın alacağınız ürünlerin -18 santigrat derecede muhafaza ediliyor olmasına özen gösterin.

- Dondurma: Paketlenmiş hazır dondurmalarda paketin dışında buz tanecikleri, dondurmanın daha önceden eridiğinin ve bakteriyel üremeye açık hale geldiğini gösterir.

- Et: Parçalara bölünmüş halde belirli kaplarda satılan etler, fazla sulu ve kanlı, aşırı yumuşamış, ezilmiş, renk değiştirmiş, doğal rengi dışında yeşil ve sarı gibi renk değişimlerine sahipse bu tür ürünleri satın almayın.

- Tavuk: Tavuk ürünleri çok kısa sürede bakteri ürettiği için bulaşıcı ve ölümcül hastalıklara neden olabiliyor. Bu nedenle ürünü alırken renginin normal, diri görünümlü olması, kendine has kokusunun haricinde şüpheye düşürecek bir koku bulunmaması ve göğsüne bastırdığımızda esnek olup eski şeklini alması, sulu ve gevşek bir görüntüye sahip olmamasına dikkat etmeli.

- Konserve gıda: Konserveler de sağlıksız koşullarda satıldığında önemli riskler barındırabiliyor. Kapağı ve tabanı bombe yapmış, etiket bilgisi yıpranmış ve eskimiş ürünlerden mutlaka kaçınmalı. Beslenme ve Diyet Uzmanı Melis Torluoğlu, kapağın üzerindeki bombenin o üründe clostridium botilinum mikroorganizmasını gösterebilirken bu tip bir gıdanın ölüme yol açabildiğini belirtiyor. Ayrıca gıda asitlerinin tenekeyle reaksiyonu sonucu oluşan hidrojen gazının da böyle durumlar ortaya çıkarabildiğini belirten Torluoğlu, “Şişkin kaplarda ve uygunsuz koşullarda saklanan ürünler kansere neden olacak kimyasal tepkimeler oluşturabiliyor. Bu tür ürünler kesinlikle tüketilmemelidir” diyor.